Anita Karregat met en zonder polsstok op wilskracht naar grote hoogte

Als sporter en mens over magische grens

Geen gemeente in Nederland die het kan navertellen. In enkele jaren tijd drie dames die de barrière van 4.00 meter slechtten. Want Denise Groot en Leonie Schilder gingen Anita Karregat voor. Ze trainden ook enige tijd samen in Sittard, daar waar Rens Blom, wereldkampioen in 2005, met het nationaal trainingscentrum domicilie houdt. Groot en Schilder, iets ouder, beëindigden hun loopbaan inmiddels. Karregat: ,,Wat ik destijds, als C-junior, voor ogen had? Op het Don Bosco College wordt rond die leeftijd min of meer gevraagd wat je wilt worden. Maar dat is nog veel te jong, dan ben je nog niet ontwikkeld. Helemaal als je niet weet wat je wilt. Ik ben CIOS gaan doen, vanwege de sport. Maar wat voor beroep ik na mijn sportcarrière zou willen doen, ik zou het niet weten.”
Introvert
,,Ik was best wel introvert. Maar op het CIOS moest ik lesgeven, voor de klas staan. Nou, moest ik even een drempel over. Maar dat gaf me wel zelfvertrouwen. Ik merkte dat ze naar me luisterden, de leerlingen. Het leuke aan het CIOS was ook dat de mensen overal vandaan komen, ik zat niet meer alleen in dat Volendammer kliekje. We hebben een speciaal dorp, maar er is zoveel meer dan dat.”
,,Ik was destijds jong, als C-junior. Het was leuk dat ik Nederlands kampioen werd en ’polsstok’ was ook superleuk. Na Denise Groot koos Leonie Schilder er ook voor om echt intern te gaan in Sittard en er dagelijks te trainen. Ze is iets ouder en het is een behoorlijk grote stap die je dan maakt; ik had nog niet het idee dat ik dat ook zo wilde gaan doen. Als ik me er toen nóg meer op toe had gelegd, was ik nu misschien nog verder geweest dan 4.10 meter. Maar daar heb ik nu niks aan. En wie zegt dat het zo is?”
Groot en Schilder haalden het nationale erepodium, maar zwaaiden om verschillende redenen af. Karregat: ,,Van mijn lichting is ook niemand meer over. Als ik mensen spreek die onze lichting destijds begeleidden, zeggen ze over mij: ’Je had wel talent, maar je zat niet bij de top, wat het extra mooi maakt dat degene die het minst opviel destijds, nu als enige over is en het ook goed doet’. Dat is leuk om te horen, natuurlijk. Anderen hebben wel op Europese Kampioenschappen mogen springen, zover ben ik nog niet. Maar van dat traject ben ik nog degene die in zichzelf investeert.”
Die mensen die zeggen dat het zo knap is dat ze dat nog steeds doet en dat ze als laatbloeier onverwachte hoogtes haalt, kennen haar achtergrond niet eens, of nauwelijks. Anita Karregat heeft heel veel van huis uit meegekregen, maar moest ook - noodgedwongen - veel zelf ontdekken. ,,Als je ouders uit elkaar gaan, verandert er een hoop. Dat zijn omstandigheden waar je aan moet wennen, maar waar je ook weer sterker van wordt.”
,,Als Nederlands jeugdkampioen had ik eerder aan interlands mee mogen doen. Die evenementen op zich en het dragen van de nationale kleuren, dat is uiteraard megaleuk om mee te maken. We gingen om de week naar Sittard met AV Edam-trainer Cees Beets. Je ontmoet daar andere mensen door de sport en zo ga je toch een beetje je eigen leven leiden, als je ouders uit elkaar gaan. Dat doen de meeste kinderen, denk ik.”
,,Ik sportte al veel en sport werd ook soms een uitweg, om even alles te vergeten. Dat is ook het mooie aan sport. Ook al is het beter om dingen te delen, hield ik wat er zoal gebeurde voor mezelf. Ik zal nooit de eerste zijn die om hulp vraagt. Ik zou het dan zelf willen oplossen. Naarmate ik ouder werd, merkte ik dat je sommige dingen nou eenmaal niet kunt veranderen. Daar kun je wel veel energie insteken, maar het kan zijn dat je geen steek verder komt. Dan moet je dat accepteren en naast je neerleggen. Hoe moeilijk dat soms ook is.”

‘Door ontstane situaties heb ik mezelf leren kennen; ik móest wel’

,,In het begin heb je voor bepaalde keuzes van mensen geen begrip. Dan ben je boos. Sommige dingen zie je aankomen, sommige niet. Maar zoiets heeft oorzaken en redenen. Ook dat kun je in de loop der tijd proberen een plek te geven en af te sluiten. Wat best moeilijk is. Het heeft ook met je persoonlijkheid te maken en naarmate je ouder wordt kun je er beter mee omgaan. Door ontstane situaties heb ik mezelf echt leren kennen. Ik moest wel. Heb daardoor ook later m’n eigen weg uitgevonden en gekozen. Allerlei veranderingen, ik ben ze zelf aangegaan. Veranderingen waarvan ik jaren geleden dacht dat ik dat nooit zou durven doen.”
,,Hoe ik dan toch op 4.10 meter uit kom? Wilskracht. Rens Blom heeft destijds een stukje over mij geschreven en dat natuurlijk superheftig, dat hij - als wereldkampioen - zo positief was over mij. Er was een periode dat ik elke wedstrijd op 3.50 meter strandde. Was ik bijna dagelijks met Cees Beets aan de slag. Het was superfrustrerend dat ik ondanks al dat werk geen stap verder kwam. Terwijl ik voelde dat ik echt hoger kon springen. Toen al zeiden mensen dat mijn techniek heel goed is. Maar bij polsstok is het mentale gedeelte superbelangrijk. Dat moet allemaal in elkaar vallen, maar als er een puzzelstukje ontbreekt, is de puzzel niet af en kom je niet hoger. Ondanks dat ik wel in mezelf geloofde, deed ik dat ook weer niet. Als ik dan niet over die gewenste hoogte ging, dacht ik: zie je wel, het kan niet, het lukt niet. Was negatief en vond het moeilijk om steeds positief te blijven. Heeft te maken met mijn perfectionistische inslag.”
,,Alles moet goed gaan. Maar dat kan niet. Het moet soms eerst slechter worden, om daarna de verbetering te krijgen. Als je jong bent, moet je dat nog ondervinden. Op een gegeven moment ging ik toch naar 3.70 en later 3.80 en zelfs 3.90 meter. Leonie en Denise gingen over de 4.00 meter heen, maar dat wilde mij maar niet lukken. Terwijl dat de magische grens is bij de vrouwen. Maar waarom lukte dat mij nou niet? Ik had altijd gezegd: voordat ik ooit met polsstok ben gestopt, moet ik die 4.00 meter hebben gehaald.”
Hermann Maier
,,Ik heb tweeënhalf jaar bij Sport-Koepel gewerkt maar in juli 2014 kreeg ik daar geen contract meer. Had ik een periode van even geen werk en het sporten liep ook niet lekker. Ik heb heel vaak gezegd dat ik ooit - ik ski vanaf mijn derde - een seizoen als skilerares in de sneeuw wilde werken. Maar ik heb wel vaker goede ideeën gehad; de uitvoering laat echter wel eens lang op zich wachten. Maar dit keer dacht ik: ik ga het doen. Ik ken het gebied van Flachau heel goed en belde wat mensen. Heb ik een brief in het Duits naar enkele skischolen gestuurd, kreeg ik antwoord van de skischool van Hermann Maier. Ik mocht daar aan de slag. Ik dacht dat ik daar ook wel zou gaan trainen, maar daar kwam weinig van. Ik ben gaan genieten van de dingen die ik daar wel deed.”
Na terugkeer brak vorig voorjaar het nieuwe seizoen aan. ,,Ik durf wel van mezelf te zeggen dat ik doorzettingsvermogen en discipline heb. Anders was ik al lang gestopt. Want het vorige seizoen ging lange tijd superslecht. De sport zelf was nog leuk, maar de drive om te trainen werd minder, omdat ik steeds op 3.90 meter bleef hangen. Ik had een nieuwe prikkel nodig. Robbert-Jan Jansen, die zelf internationaal heeft gesprongen, zei al vaker dat ik een keertje bij hem in Vught moest komen trainen en vorig jaar mei ben ik dat gaan doen. Het voelde heel goed, het is een superpositieve coach en ik had en nieuwe prikkel nodig. Hier bij AV Edam was ik de enige oudere die nog springt. Marnix Kolkman springt heel goed, maar is een stuk jonger. Anderen springen omdat ze het leuk vinden. In dat opzicht lag er voor mij minder uitdaging. Ik had een klik met Robbert-Jan. Maar ik vond de overstap heel moeilijk, omdat Cees Beets heel erg veel voor mij heeft betekend. Zonder hem had ik niet gestaan waar ik nu sta. Maar ik moest voor mezelf kiezen en kansen als deze komen niet zo vaak voorbij.”
,,Aanvankelijk deed ik de springtraining gecombineerd, Vught én Edam, maar dat zorgde voor verwarring in m’n hoofd. Met als resultaat een teleurstellend verlopen NK. Maakte ik drie keer de sprong niet af en rende gewoon door, in plaats van dat ik omhoog ging. ’Polsstok’ is supermentaal en alles moet kloppen. Vanaf de aanloop tot het moment dat je over de lat moet gaan. Het NK kwam echter te vroeg, mijn ritme was compleet verstoord en ik liep in m’n hoofd vast. Het leek alsof ik niet meer wist hoe het moest. Ik liep aan, stak de stok in de bak en vervolgens ging ik niet omhoog. Ik blokkeerde volledig, dus dat werd drie keer een kruisje en klaar was ik.”

‘Zonder Cees Beets had ik niet gestaan waar ik nu sta’

,,Ben ik qua springen volledig bij Robbert-Jan gegaan en de andere trainingen bij Cees gaan doen, anders was het te ingewikkeld. Dat was een moeilijke beslissing, want Cees was een speciaal persoon voor mij en nog steeds. Cees was schema’s schrijven, hij filmde sprongen, was chauffeur, was coach, was regelaar, was alles. In de tijden dat ik er niet met m’n gedachte bij was en het thuis niet goed ging, was hij naast coach ook mens. Ik heb superveel te danken aan hem en ik weet dat veel mensen hem als een speciaal persoon zien. Hij heeft alles over voor de sport en voor anderen, des te leuker is het dat hij een vriendin heeft ontmoet. Dat is hem zo gegund. Vind maar een coach die voor niets een keer in de twee weken op en neer drie stuiterende meiden op en neer naar Sittard gaat. Of naar wedstrijden. Uit liefde voor sport en voor anderen.”
,,In de maanden na de overstap is er veel tijd gestoken in het springen, is er veel aangepast, de aanloop, de stokken, van alles. Dat was aanvankelijk waardeloos. Tot de puzzelstukjes op z’n plek vielen. In oktober ging het steeds beter, m’n vertrouwen kwam terug en het werd weer iets van een automatisme. Van daaruit kun je uitbreiden, een langere aanloop, langere stokken. Elke verandering doet iets met je. Sommige atleten zijn knettergek en die kunnen dat meteen handelen, maar mentaal moet je stappen zetten om bijvoorbeeld zwaardere stokken te pakken. Omdat ik al langer met stokken met een lengte van 4.30 meter spring, en ik al met de zwaarste stok sprong, moest ik een overstap maken naar langere stokken. Deze stokken zijn 4.45 lang. Toevallig had Leonie nog een hele serie van die stokken liggen en mocht ik die lenen van haar. Ik had überhaupt niet gedacht dat ik daar ooit nog mee zou springen, omdat ik er totaal geen zelfvertrouwen voor had. Maar nou spring ik tijdens wedstrijden met die stokken.”
,,Maar als je goed naar foto’s kijkt, heb ik nog een stuk ruimte van de stok over, om ’m bij de aanloop hoger te pakken. Ik spring nu dus over 4.10 meter heen. Theoretisch gezien, als ik ’m helemaal bovenaan zou vastpakken, moet ik ook een stuk hoger kunnen springen. Maar omdat we en aantal dingen - zoals aanloopsnelheid - hebben omgegooid, kan ik mentaal nog niet die stap maken om de stok bovenaan te pakken. Daar werk ik op deze trainingsstage (ze vertoeft momenteel twee weken in Portugal, red.) aan werken. Ik heb nu een twaalf-pas aanloop en dat is eigenlijk te kort. Bij een 14- of 16-pas aanloop maak je veel meer snelheid. Waardoor je ook zwaardere stokken kunt pakken. Des te zwaarder de stokken, des te meer buigzaamheid krijg je en des te meer je omhoog wordt geschoten. Als je aanloop te kort is, krijg je dat soort stokken niet op tijd in een kromming.”
Kloppen
,,Nu moet ik toewerken naar een veertien- of zestien-pas, dan kan ik van de zomer zwaardere stokken hoger vast gaan pakken. Als ik kijk naar mijn trainingsgenootje Femke Pluim, die straks naar de Olympische Spelen mag, is zij veel lichter dan dat ik ben en traint met zwaardere stokken. Dat zou ik dan ook moeten kunnen. Maar het moet hier (ze wijst naar haar hoofd, red.) kloppen.”
,,Als je eenmaal op de baan staat, voor de aanloop, moet je niet teveel nadenken, anders ga je scenario’s in je hoofd halen. Het gaat om ritme, focus, de aanloop, stok pakken. En op dat NK ging ik bij de laatste poging op 3.90 meter ook klappen, zodat het publiek dat overnam. Wat je ook bij wedstrijden op tv ziet. Meer dan dat hoor je trouwens echt niet van het publiek. Dan zit je in een zone.”
,,Polsstok is een en al lef. Als je dat niet hebt… Soms breekt die lef. Dan bouw je dat weer op. Maar de ene training is de andere niet. Soms loopt de training totaal niet, je probeert dan van alles, maar niets lukt. Dan kom je tot de conclusie dat het gewoon je dag niet is. Ben je helemaal naar Vught gereden. Dat heb je wel eens. Als je steeds een aanloopt neemt en niet springt, dan gaan je hersenen de keer daarna dezelfde kant op denken. Dan kun je nog een aanloop nemen en dan nog een, maar als je die vicieuze cirkel dan niet doorbreekt gaan er geen sprongen meer komen.”
Ze werkt vier dagen in de week bij Foto Zwarthoed op de dijk. ,,Dat geeft me flexibiliteit, de vrijheid om te trainen, op stage te gaan en aan wedstrijden mee te doen. Dit zijn de jaren dat ik nog alles aan de sport kan geven en geld is niet het belangrijkste. Ik heb ook niet zoveel nodig, want uitgaan is er nauwelijks bij.”
,,M’n droom laat zich niet zo moeilijk raden. Denk dat iedere sporter die droom heeft. Dat is Tokio. Daar zijn de Olympische Spelen over vier jaar. Dan ben ik 28. Da’s een mooie leeftijd, toch? Maar je moet ook kijken of dat reëel is. Het zou ongelofelijk zijn om dat mee te mogen maken. Er komt nog een cyclus van vier jaar. Bij de tussendoelen was die grens van 4.00 meter het eerste doel en zo gaan we verder. Inmiddels hebben we de 4.10 meter gepasseerd op het NK in Apeldoorn. Wel jammer dat je door een foute sprong dan net vierde wordt. Maar het was al fantastisch dat het daar lukte.”
,,De limiet van Rio staat op 4.50. Femke heeft die al gesprongen. Zij zit al zo hoog met een belabberde techniek”, lacht Anita. ,,Zij weet zelf ook dat haar techniek slecht is en die van mij veel beter. Zij is lang en dun en neemt gewoon een keiharde aanloop. Ze gaat gewoon. Als je gelooft in jezelf, kun je eigenlijk alles. Ook al denk je aanvankelijk dat je het niet kunt.”
,,Ik heb zeker mijn momenten van verdriet en woede gehad. Als dan bij jezelf ook dingen mislukken, dan denk je: wanneer wordt het nou eens mijn jaar? Als het dan met de polsstok ook niet wil vlotten, denk je: misschien hier ook maar mee stoppen? Maar dan heb je drie keer niks. Uiteindelijk kwam dat weer goed en werd het weer leuk. Tot waar ik nu sta. Daar ben ik dan best wel trots op. En mijn ouders ook.”
,,Mocht ik op een gegeven moment niet verder komen, dan heb ik in ieder geval het maximale er aan gedaan. Dat gevoel had ik anderhalf jaar geleden nog niet.”