Getekend door een beet

Bo Veerman (20) leeft al anderhalf jaar als een kluizenaar door ziekte van Lyme

Waar haar leeftijdsgenoten zich de afgelopen weken laafden aan de geneugten van zon, zee, strand, discotheek, bars en bruinbakken in een hangmat of ligbed, was Bo Veerman (20) vooral gekluisterd aan het bed dat al anderhalf jaar in de woonkamer staat van het ouderlijk huis. En haar uitstapjes beperkten zich tot drie maal daags wat meters maken in revalidatiecentrum Heliomare. Ze moet opnieuw proberen te leren lopen. Net als twintig jaar geleden, toen Bo als extreem vroeg geboren baby (26 weken) nog geen negen ons woog. Als door een wonder bleef zij in het leven van haar ouders Bep en Marian Veerman (dekker). Die hun dochter in de voorbije periode opnieuw zagen afglijden. Een tekenbeet bleek de boosdoener, de daaruit voortkomende Ziekte van Lyme de sluipmoordenaar. Omdat die ziekte moeilijk te traceren is, stuit men overal ter wereld op onbegrip bij de reguliere medici. Zo ook Bo en haar ouders. Bizar hoe ze werden behandeld. Ze werd in de handen van het alternatieve circuit gedreven, maar die bood wél erkenning en uitkomst. Ze knokt en ze blokt, want vanaf haar bed heeft ze ook het tweede jaar álle vakken aan de Universiteit gehaald. Maar in plaats van respect, kreeg ze telkens te horen dat de pijn tussen de oren zit. En dat voor een persoon die al een doodsstrijd voerde toen ze ter wereld kwam. ,,Ze gaven niets voor haar overlevingskansen”, zegt haar moeder. Maar Bo is een vechtjas, die reikhalzend uitkijkt naar het einde van het leven als een kluizenaar. 

Doordeweeks heeft ze haar eigen kamertje in Wijk aan Zee, in het weekeinde zetelt zij op haar – ongewone – reeds anderhalf jaar lang vertrouwde plek in de woonkamer van het ouderlijk huis: het bed. ,,Het begon ooit met wat ‘steken’ in de liesstreek. Bij het paardrijden, tijdens fitness en gewoon fietsen voelde ik steeds pijntjes. Irritant, maar het zal wel weggaan, dacht ik. Ik was wel vaak moe. Kon bij het uitgaan geen alcohol hebben, twee glazen Passoa, dan draaiden alle schilderijen al en moest ik tegen m’n vriendinnen zeggen dat ik niet meer hoefde.”
,,Bij het bloedprikken kwam de Ziekte van Pffeifer aan het licht en omdat m’n broer en vader dat ook hadden gehad, was dat ergens logisch en ging ik daarna weer verder. Maar in februari 2012 namen de pijnscheuten in m’n lies weer toe en op 8 februari werd het zo erg dat ik uit school in Amsterdam stond en plots geen stap meer kon geven. Maar ik ben geen type dat opgeeft, dus ik strompelde naar de metro, hing aan de trapleuning en strompelde daarna verder richting bus en huis. Ik verging van de pijn en zei ook bij thuiskomst tegen m’n vader dat het echt niet goed voelde. Wilde ik iets pakken van boven en plots kon ik op de trap geen stap meer geven en riep alleen ‘help’. M’n vader dacht aan acute blinde darm omdat hij het vroeger zelf heeft gehad. Maar de huisarts constateerde een peesontsteking in m’n lies, met een kuurtje moest het een week later weg zijn. Ik ging wel veel liggen, want elke stap deed pijn. Als ik liep, moest ik krukken gebruiken.”

Laatste keer

,,Maar dat weekeinde was de reünie van de Dekker Band, waarvan m’n vader deel uit maakte.” Bo vermande zich en verbeet de pijn. ,,Ik had een kuur, dus het moest goed komen. Ik nam geen alcohol en ging heen, maar moest nog voor het einde door de pijn bijna worden weggedragen door m’n vriend Jan Hoekstra en m’n neef. Dit kon geen peesontsteking zijn, zeiden zij ook. Dat is de laatste keer dat ik voor iets leuks buiten ben geweest...
,,De kuur sloeg niet aan. Röntgenfoto’s, mri-scans, ct-scans werden gemaakt. Ze lieten niet veel afwijkends zien, ze dachten een verdichting te zien, maar dat bleek het toch niet te zijn. Alle scans waren goed. In het OLVG-ziekenhuis overlegden ze, maar konden toch niet zeggen wat het nou exact was. Ze zaten met de handen in het haar. Heb ik gevraagd of ik naar het AMC mocht. Daar waar ik ben geboren en waar ze m’n leven hadden gered. Vanwege die vroeggeboorte werd ik daar de eerste levensjaren gecheckt en vanwege een afwijking aan m’n schildklier liep ik daar sindsdien altijd, ik kon altijd bij een kinderarts terecht, die altijd alles perfect geregeld had. Die arts ging echter met pensioen en ik moest naar de volwassenafdeling.”
,,Bij neurologie werd ik door drie verschillende artsen onderzocht. Ze stonden versteld van de pijn die ik had bij reacties op testen. Bij veel neurologische aandoeningen is de pijn niet continu aanwezig en kunnen patiënten de pijn beïnvloeden door bijvoorbeeld een andere houding . Bij mij ging dat niet.  Met liggen had ik al veel pijn, maar bij het zitten nog erger en lopen kon alleen met krukken. Werd ik naar orthopedie gestuurd. Op de nieuwe foto’s was niets te zien, ook niet in het rechterbeen, maar omdat m’n buik ook aanvoelde alsof-ie van alle kanten kapot werd getrokken – de orthopeed kon er nauwelijks op drukken – wilde hij een afspraak maken met de gynaecoloog. Maar toen hij belde met zijn collega, gaf de gynaecoloog – de telefoon stond op de luidspreker – aan dat hij me niet hoefde te zien en hij er niet zoveel zin in had... Terwijl ik al een half jaar met veel pijn in bed lag. Ik was lamgeslagen, m’n moeder liep huilend de gang op. Ze lieten me gewoon vallen. Heeft de orthopeed m’n huisarts gebeld en later belde hij nog eens met excuses. Maar m’n vertrouwen in het ziekenhuis was weg.”
Moeder Marian: ,,Het was voor ons als ouders zo moeilijk te accepteren, omdat je weet dat ze in hetzelfde ziekenhuis twintig jaar eerder alles op alles hadden gezet om haar te behouden voor het leven. Daarom wilde ik zo graag naar het AMC, ze was daar een bekende.”
Bo: ,,Ze dwongen me zo de weg van de alternatieve geneeskunde op te gaan. In de periode daarna las ik een artikel in De Telegraaf over een meisje van ongeveer mijn leeftijd en het leek zoveel op mijn verhaal, dezelfde klachten, het feit dat de ziekenhuizen haar niet konden helpen. Ze bleek de Ziekte van Lyme te hebben. Ook bij haar kwam het er pas na jaren uit. ‘Jeetje’, dacht ik. Ik heb ook jaren geleden in groep 8 van de basisschool een tekenbeet opgelopen op kamp. Tijdens het vlechten van m’n haar ontdekte een klasgenootje het in m’n nek. We waren inderdaad in het bos geweest. Eerst paniek. Maar hij kon worden verwijderd. Thuis werd pas ontdekt dat ik er nog een had, in m’n rechterlies. Achteraf is die niet goed verwijderd door m’n moeder.” Marian: ,,Hij zat al te diep, ik heb ‘n pikje weggeveegd. Er was ook geen rode kring zichtbaar.”

Modeziekte

Bo: ,,Maar ik had daar nooit meer over nagedacht. We informeerden bij andere Volendammers, die in hetzelfde schuitje zaten. In Broek in Waterland deed ik een zogeheten levende bloedanalyse en ik bleek een extreem hoog gehalte in m’n bloed te hebben van Lyme. Ik was blij dat ik wist wat er aan de hand was, maar uiteraard niet blij dat het Lyme was. In het AMC zei ik: ik weet wat ik heb. Maar nee, zeiden ze. ‘Je hebt geen Lyme’. Vervolgens werd ik afschuwelijk behandeld. Het zat tussen m’n oren, de pijn zat in m’n hoofd en ik zou een burn-out hebben. Dan ben je twintig jaar en ik haalde nota bene vanaf mijn bed mijn vakken voor de Universiteit…”
,,Ze noemden het een modeziekte. Omdat veel mensen het aangrijpen als ze iets voelen. Maar dat is gemeen, ik lag al een jaar met pijn. Maar het wordt niet geaccepteerd door de doktoren en artsen als je alternatief gaat. Ik durfde het reguliere echter niet los te laten, want ik had ze toch nodig om verder te komen. Ik heb vaak gesmeekt of ze bloed wilde prikken nog voordat ik wist dat het Lyme was, er zijn zoveel dingen te zien in je bloed. Maar dan zeiden ze dat het probleem niet in mijn bloed zat, alsof ze door me heen konden kijken, zonder enige argumentatie of test. Die teek zat gewoon al acht jaar lang in m’n lichaam schade aan te richten, maar slaat pas echt toe als je zwakker bent. Door Pfeiffer was ik verzwakt en kon de Borellia-bacterie z’n gang gaan.” Ze voelde zich eerder en telkens gedwongen om zich te verdiepen in alle medische materie. ,,Dat het niet uit regulier bloedonderzoek naar voren komt, is omdat deze testen gebaseerd zijn op antistoffen, maar na acht jaar maakt jouw lichaam geen antistoffen meer aan tegen de Borrelia bacterie. Het is dan een onderdeel van je lichaam geworden. Alternatieve testen vallen ze af, maar tot drie keer aan toe testte ik Lyme, dus dan kun je er – gezien de klachten – toch niet meer omheen?  Maar ze nemen je niet serieus.  Lymepatiënten zijn de dupe van alle discussies. En ik maar liggen. Mijn leven stond stil.”
 

‘Als ik morgenochtend nog maar wakker word. Zo eng werd het’

,,Ik koos ervoor geen antibiotica te gebruiken. Er is veel discussie over de behandeling, sommige patiënten hebben wel baat bij antibiotica, het kan zelfs de Ziekte van Lyme voorkomen indien het direct wordt ingezet na de tekenbeet. Maar bij langdurige Lyme-patiënten kan antibiotica de Borrelia-bacterie vaak niet volledig uitroeien, omdat de Borrelia na korte tijd niet meer in de bloedbaan aanwezig is. De bacterie en de gifstoffen zitten dan ingekapseld in het bindweefsel en de cellen en is het onzichtbaar voor het immuunsysteem en antibiotica. Als de antibiotica behandeling stopt kan de bacterie opnieuw toeslaan. Door de Lyme zijn je cellen verkrampt en niet meer doorlaatbaar voor medicatie. Borrelia zit in je cellen en is dan veilig voor antibiotica. Er zijn altijd uitzonderingen, maar ik heb daar bewust niet voor gekozen.”
,,Bij mij kwam het tevens aan het licht door middel van een vegatest. Deze meet de aanwezigheid van micro-organismen of gifstoffen in het lichaam. Ook sterkte van de besmetting vaststellen. Bij mij was het 14, zo hoog komt eigenlijk nooit voor in de praktijk. De meeste Lyme patiënten zitten tussen de 6-11, waarbij 11 in een rolstoel zit. Ik kon ook niet in een rolstoel omdat zitten zo zeer doet. Ik bezocht een arts in Arnhem en kreeg homeopathische kuren uit Duitsland, die tegen de bacterie vochten. Het lichaam moest worden ontgift.”
,,Tijdens de kuren brak er oorlog uit in m’n lichaam, ik kreeg nóg meer klachten: ik trilde, had het ‘s zomers koud, hoofdpijn, oorsuizen, m’n kaken deden zelfs zeer.” Het is een sluipmoordenaar die het lichaam sloopt. ,,Op een gegeven moment had ik zoveel pijn, dat ik ‘s nachts kotsend wakker werd, m’n verstand ging eruit, ik kon niet eens praten en m’n vingers trokken krom, dus ik wilde vanuit mijn bed in de huiskamer onder aan de trap naar m’n moeder roepen of het via de telefoon doen, maar het lukte me niet. Ik bleef roerloos liggen. Dacht: als ik morgenochtend nog maar wakker word. Zo eng werd het. Ik kon niet eens tv kijken, soms had ik de hele dag een piep in m’n hoofd.  Gaan ze het op ‘tussen de oren schuiven’, onvoorstelbaar…”
Marian: ,,Bo heeft het karakter van een extreme vechter. Kwam vaak van school met het perfectionistische gedrag dat ze ons als ouders wel een 10 toonde, maar een werk dat een 9 opleverde weggooide. Dat zegt genoeg over haar doorzettingsvermogen en dat heeft ook haar leven gered toen ze zo vroeg werd geboren. Bep en ik kwamen destijds eigenlijk op gesprek in het AMC om afscheid te nemen van Bo. Ze lag twee weken aan de beademing en dat was destijds de grens van het toelaatbare, bang dat ze waren dat het kindje hersenschade op zou lopen. Wilden ze de stekker eruit halen. Maar toen we die morgen kwamen, bleek er een wonder gebeurd, had ze voor het eerst zowat de hele couveuse volgepoept en mocht ze aan een andere vorm van beademing. Haar leventje hing lange tijd aan een zijden draadje, maar  uiteindelijk zou ze overleven. Ze kwam zó ziek op de wereld, maar hoe slecht de situatie er ook uitzag, daar is ze bovenop gekomen. Dus daar hopen we nu ook op. Als je dan in zo’n toestand gewoon door de Universiteit gaat, dat is ontzettend knap. Ik denk regelmatig terug aan die ene nacht: wat als toen niet dat wonder was geschied...”  
Bo: ,,Inmiddels heb ik de eerste twee jaar van de universitaire opleiding Accountancy en Control succesvol afgerond, heb mijn propedeuse in één jaar gehaald en ook in het tweede jaar heb ik alle vakken in één keer gehaald. Ik kan door de pijn geen colleges volgen, dus ik moet alles zelf bijhouden vanaf mijn bed. Alleen met tentamens moet ik heen. Dat is eigenlijk niet te doen vanwege de pijn. Maar omdat mijn studie het enige is wat nog normaal verloopt in mijn leven, kon ik dit niet ook opgeven. Je raakt al zoveel kwijt. Meerdere keren hebben ze in het ziekenhuis gezegd dat ik beter even kon stoppen met mijn studie, het zou te zwaar voor mij zijn. En ik ben lichamelijk ook een wrak, maar mentaal prima. Het gevoel dat mijn hoofd het enige was wat nog goed functioneerde. Ik ben blij dat ik eigenwijs genoeg ben geweest om door te zetten.”
,,Na een half jaar kuren, eind december vorig jaar, en behandelingen was Lyme niet meer meetbaar. Zij waren blij, maar ik niet. Nog niet. Sindsdien ben ik niet meer zo ziek, maar er is nog steeds zoveel pijn. Er bleek sprake van restschade die al is aangericht aan mijn zenuwstelsel. Restschade kan in sommige gevallen zelfs blijvend zijn. Gaan we niet vanuit. Het kan herstellen door revalidatie, maar toen ik eind december vorig jaar aan de behandelend arts van het AMC vroeg of hij me wilde doorverwijzen naar Heliomare, zei hij ‘nee’. Dezelfde man die bij ons eerste ontmoeting riep ‘fuck the pain en kom van dat bed af’, liet me nu juist niet van het bed af gaan om te revalideren, om misschien weer gewoon te leren lopen. Hij wilde dat ik eerst psychische testen zou ondergaan. Ik werkte mee. Als ik dan maar mocht revalideren en ik had tenslotte niets te verbergen: laat maar testen dan zullen ze zien dat het niet psychisch is. Dat dacht ik.”
 

‘Ze stelden dat ik te weinig liefde en knuffels heb gehad van mijn ouders. Maar die verdienen juist twee standbeelden’

,Heb ik daar drie dagen gezeten. Met veel pijn. Tijdens de testen kreeg ik nare foto’s van misbruik, zelfmoord, slaande, schietende en huilende mensen voorgehouden; moest ik zeggen wat er gebeurde en hoe het af ging lopen. Ik ben van nature vrolijk, maar hier kon ik niks van maken. ‘Ik zou het zelf nooit doen’, zei ik. Kreeg ik vragen of ik bang was vergiftigd te zijn, of ik er einde aan wilde maken. Vroegen nauwelijks iets over mijn thuissituatie. Begonnen ook over m’n studie. Dat het eigenlijk teveel voor me was. Ik kon beter stoppen. Kreeg ik de uitslag. Vol goede moed ging ik heen. Ze testen mijn IQ aan de hand van oefeningen met m’n fijne motoriek, maar die is niet zo goed, als gevolg van m’n vroeggeboorte. Zeiden ze dat m’n IQ helemaal niet zo hoog is en ik hoorde niet op de UVA thuis... Maar de studie is juist m’n houvast. Anders heb ik niks meer. Bovendien gaat het me goed af. Ik bleek niet zo goed in het vragen van hulp en emotioneel niet goed ontwikkeld. Ik bleek niet mishandeld en misbruikt – dat werd eerder ook gevraagd – maar ik bleek in mijn jeugd te weinig liefde en affectie te hebben gehad, te weinig knuffels en er was eigenlijk geen plaats voor mij binnen het gezin. Daar zat ik dan, in m’n eentje. Ik zag geen link met de vragen. Ze hebben bijvoorbeeld nooit gevraagd of m’n broertje misschien meer aandacht kreeg. Sprakeloos was ik, er helemaal mee aan.” 
,,Dit verdienden mijn ouders niet. Mijn ouders verdienen twee standbeelden. Wat zou ik zonder ze moeten? Er bestaan geen lievere mensen en ze hebben me zó gesteund. Het enige wat ik de beste man vroeg of hij er soms bij was geweest vroeger, bij die knuffels? Het leek wel of ze me probeerden gek te krijgen, met zulke speculaties. Ik heb er een maand over nagedacht, toen heb ik de arts geconfronteerd met zijn onterechte conclusie, maar hij kon het zich niet herinneren. Ik herhaalde zijn letterlijke woorden, maar hij zei glashard dat hij dit niet had gezegd. Ik zou het verkeerd begrepen hebben. Ik was woest, heb ook gezegd dat hij er zo naast zat, dat ik mijn twijfels plaatste bij zijn functie en titel.”
Marian: ,,Terwijl ze in Heliomare de afgelopen maanden versteld hebben gestaan van haar fotografische geheugen. Het is juist een sterk punt van haar. Zij onthoudt letter voor letter en heeft ook alles opgeschreven voor zichzelf.” Vader Bep: ,,Het was ongelofelijk. We konden er niets mee. Het is een ziekte die steeds meer bespreekbaar wordt gemaakt, maar wij zijn tijdenlang van het kastje naar de muur gestuurd.  Het vervelende is dat je steeds dat ene touwtje moet vasthouden, ook met de reguliere geneeskunde. Als je daar uit stapt, sta je helemaal op straat. Ook voor verwijzingen heb je ze nodig. Je vraagt je wel eens af als het henzelf in het gezin zou overkomen, hoe ze dan reageren. Anderhalf jaar ligt Bo al thuis op bed, haar hele sociale leven is weg. Ik breng haar een paar keer per jaar naar de UVA, dan doet ze haar tentamen en haal ik haar weer op en ligt ze weer in de auto. Haar studie hield en houdt haar figuurlijk op de been, anders stompt zij helemaal af.”

Andere kant van de wereld

Bepaalde eigen ‘stappen’ worden vergoed door de verzekeraar, maar niet alles. Marian: ,,Dat is bijzaak, het belangrijkste is dat Bo weer goed wordt, al moet je naar de andere kant van de wereld. Het was soms moeilijk om boodschappen te doen, omdat mensen in hun goede bedoelingen meteen vragen of je al bij die of bij die bent geweest en soms al afspraken voor je maken. Op een gegeven moment ga je ook op zoveel mogelijk paarden wedden, omdat je ten einde raad bent. En het was vooral moeilijk om de situatie vluchtig uit te leggen aan voorbijgangers. Dat gold voor Bo zelf ook. Zij is geen type dat op de voorgrond gaat treden, maar leeft al anderhalf jaar een zeer teruggetrokken bestaan. Nu treedt zij voor het eerst naar buiten.”
Bep: ,,Het is een internationaal probleem. De medische wereld heeft er geen vat op, welke kant het op moet.” Bo: ,,Ik besef dat het moeilijk te traceren is voor de reguliere geneeskunde, daar heb ik begrip voor, maar wat ik niet begrijp is dat zij de ogen sluiten voor Lyme en dan gewoon zeggen dat het tussen je oren zit of dat je een burn-out hebt. Ik zei wel eens tegen een arts dat ik regelmatig dacht ‘was dat been er maar even af’. ,,Dat kunnen we niet doen, maar we kunnen wel je hoofd er af halen…”
,,In april mocht ik voor het eerst naar de poli en later voor intake-gesprekken naar Heliomare. Dat voelde fijn. Pas een half jaar na mijn vraag aan de AMC-arts werd ik intern opgenomen in Heliomare om te revalideren. De eerste drie weken waren ‘proef’ om te zien of ik daar in Wijk aan Zee thuishoorde, of dat het met het brein te maken had en het dus psychisch was, dan zou ik naar een Psychosomatische Inrichting in Zeist worden gestuurd.” Marian: ,,Door de rapporten die zei kregen van het AMC hadden ze hun twijfels en namen ze die conclusies nog serieus. Inmiddels zijn ze volledig omgedraaid, nu ze haar beter hebben leren kennen en haar hebben gescreend in deze maanden. Ze zijn verbaasd over de conclusies van het AMC, alsmede over de gebruikte aanpak.”
 

‘Ik dacht dat ik sneller en stabieler liep. Zag ik het filmpje en werd verdrietig. Ben ik dat, die daar loopt…?’

Bo: ,,Het is ontzettend zwaar om met zoveel pijn te revalideren. Eerst moet je mobiliseren zodat het lopen uiteindelijk steeds makkelijker gaat.” Ze loopt figuurlijk op haar tenen. Marian: ,,Ze was de eerste weken zo bang dat ze misschien alsnog weggestuurd zou worden, dat ze zich daar probeerde goed te houden, ook als het helemaal niet ging. Als ze dan in het weekeinde thuis was, kwam alle spanning er uit. Ze had zoveel pijn, maar zij moet er doorheen en jij moet als moeder dan weggaan. Ze wist dat het moest, maar huilde. Dan breekt bij het weggaan en loslaten je hart, als ouder. We hebben zoveel meegemaakt samen . De beginperiode in Heliomare was ook moeilijk, omdat ze daar ook het geestgebeuren er bij haalden.” Bo: ,,In die eerste weken kwamen er nog zinnen langs als ‘pijn is fijn’ en ‘er is geen pijn’. Ze begonnen weer over het geestelijke, terwijl mijn gevoel zei dat ik vooral moest oefenen, oefenen en nog eens oefenen met lopen. Dat daardoor mijn lichaam weer vertrouwen krijgt en dus de geest ook. Op een gegeven moment kreeg ik de vraag  ‘waarom wil je zitten?’ Waarom ik graag wil zitten? Ik was stomverbaasd. Ik wil gewoon net als ieder ander college volgen op school, paardrijden, straks op een kantoor werken. Sommigen therapeuten bleven maar alles op het brein en de psyche schuiven. Inmiddels zitten ze als hulpverleners meer op één lijn.” 
Aan de buitenkant is het niet te zien. Bep: ,,Uit een verhaal in de NewYorker blijkt dat mensen met Lyme er nog vaak heel goed uit zien.” De fysieke lijdensweg duurt voort in van Wijk aan Zee. Drie keer per dag werd begonnen met een stukje lopen zonder krukken. Ze ging van tien naar twintig stappen, zonder krukken. Bo: ,,Door onwetendheid denken mensen dan heel snel dat het goed met je gaat, omdat ze weer zien lopen of omdat je er goed uitziet. Maar ik heb continu verschrikkelijk veel pijn. Voor iedere stap moet ik vechten en elke beweging doet heel veel pijn. Ik weet dat beweging nodig is om de restschade te overwinnen, maar het valt echt niet mee. Ik ben trots op mezelf dat ik steeds een stukje verder loop en ik zie het als stappen op weg naar verbetering.” Al kreeg ze twee weken terug, op de warmste dag die in ons land werd gemeten, weer een klap in het gezicht. ,,Ze hadden me gefilmd. Voor m’n gevoel liep ik sneller en stabieler, was trots dat ik drie keer tachtig meter gelopen had. De therapeuten waren ook superenthousiast. Ze weten waar ik vandaan kom. Maar toen ze me het filmpje lieten zien, werd ik verdrietig. Ben ik dat, die zo verschrikkelijk slecht loopt? Waggelend als een eendje…” 
,,Dan vraag je je af of het ooit goed komt. Maar ik blijf positief. Ik hoop dat ik er mobieler vandaan kom.Als de pijn minder wordt, gaat het pas écht beter, maar ze zeggen ook dat ik er rekening mee moet houden dat het nog een tijdje kan duren voor die pijn minder wordt. Het is een zware strijd, maar ik geef niet op en blijf positief. Gelukkig krijg ik veel steun van mijn omgeving. Dat doet me goed. Ik mis het leven. Gewoon het leven met vriendinnen, het paardrijden, vakanties, leuke dingen doen met m’n vriend. Je hoort er niet meer bij… Voor mijn vriend is het ook heel moeilijk. Hij zit al anderhalf jaar aan mijn bed en steunt me.”
,,Het zou zo mooi zijn als de eeuwige strijd tussen de reguliere en de alternatieve geneeskunde voorbij is, zodat ze elkaar kunnen aanvullen en samenwerken om tot de beste oplossing te komen voor de patiënt. Dat is tenslotte het belangrijkste en dit zou het voor een heleboel patiënten een stuk makkelijker maken. Hopelijk komt er snel een einde aan de Lyme-oorlog.”

De teek. Hij zit overal. In de bossen, de duinen. Jaarlijks worden 1.200.000 mensen gebeten door een teek. Om teken op te sporen, dient het hele lichaam, maar vooral de schaamstreek en oksels te worden gecontroleerd. 70.000 mensen raken besmet en 17.000 mensen worden chronisch ziek tot aan overlijden toe. De teek kan besmet zijn met de Borrelia-bacterie en de ziekte van Lyme overdragen. Veel klachten uiten zich pas na jaren, waardoor niet meer is af te leiden dat de oorzaak een tekenbeet is. Het lijkt onschuldig. Een teek leeft van bloed van dieren en mensen. Als het fout wil en het insect zuigt zich naar binnen, kan het veel schade aanrichten. Het meest voorkomende signaal van de ziekte van Lyme is een  rode ringvormige vlek op de plaats waar de teek heeft gebeten. Soms is er sprake van een blauwachtige of roze vlek. De vlek verschijnt meestal na enkele dagen tot twee weken na de tekenbeet, maar dat kan ook pas na drie maanden zijn. Het is dus belangrijk de plek van de tekenbeet een aantal maanden goed in de gaten te houden. Uiteindelijk verdwijnt de ring vanzelf. Dit hoeft niet te betekenen dat de bacterie weg is. Soms kunnen mensen besmet raken met de bacterie zonder dat ze een rode ring hebben gezien. Eenmaal in het lichaam, richt de bacterie zich vooral op zenuwweefsel, gewrichten, de huid en het hart. De klachten die daaruit voort kunnen komen zijn in eerste instantie griepachtige klachten of soms opzwelling van oorlel of tepel. Deze klachten komen meestal binnen drie maanden. Als de ziekte niet opgemerkt wordt kan het overgaan naar een volgende fase. Dan kunnen neurologische, gewrichts-, huid- of hartklachten ontstaan. Er wordt dan gesproken over late Lymeziekte. Welke klachten iemand krijgt verschilt per persoon. Aandoeningen aan de zenuwen komen het meest voor. Dit kan zenuwpijn of zenuwuitval op verschillende plaatsen in het lijf tot gevolg hebben. Voorbeelden zijn verlamming van de gezichtsspieren of pijn en krachtsvermindering aan een arm of been. Ook kunnen mensen gewrichtsklachten, huidaandoeningen of hartritmestoornissen krijgen. Eén op de vijf teken is met Borrelia besmet. Als de teek binnen 24 uur op de goede manier verwijderd wordt, is de kans op de ziekte van Lyme nog kleiner, maar niet onmogelijk.