De redactie Algemeen | 29-12-2019 | 9 min. leestijd

Nederland praat weer over het Volendamse voetbal

De geest van de meester waart rond. In de trainerskamer van de staf van FC Volendam hangt een foto van Johan Cruijff in Barcelona-tenue. Met een heilige gloed om zich heen. In de cultuur van zijn geboortedorp past geen heiligverklaring, hoewel er afgelopen vrijdag bij de Hek Side een gigantische zwart-wit afbeelding van Wim Jonk hing. Voetbal en FC Volendam gaan weer positief – soms lyrisch – over de tong. De filosofie van Cruijff en Jonk – tot vier jaar geleden nog geprojecteerd op de Ajax-opleiding – wordt op het veld uitgedragen door de spelers van FC Volendam en heeft de gehoopte magneetwerking. Op toeschouwers, vaders en moeders met kinderen, sponsors, media, spelers van buiten en zaakwaarnemers.
Door Eddy Veerman

,,Hierom ga je op voetbal”, zei middenvelder Alex Plat vorige week, nadat de tweede periodetitel was gewonnen. Doelend op de wijze waarop dat succes tot stand kwam. Aantrekkelijk voetbal spelen is leidend en de ontwikkeling van de voetballer én de mens daarachter staan centraal. Er omheen worden voorwaarden geschapen, het fysieke deel, mentaal, voeding. Binnen de lijnen wordt er geëist. ,,Elke dag beter willen worden, daar gaat het om. Maar ik heb de jongens ook aangegeven dat ze dit moeten omarmen, om hier onderdeel van te mogen zijn”, zegt Wim Jonk.
In de ruimte waar het gesprek plaatsheeft, hebben de uitbaters spreuken opgehangen. Wim Jonk wijst er op één: ‘Lessen kun je van iedereen krijgen, maar leren kun je alleen zelf’. Hij knikt.
De ochtend na de laatste competitiewedstrijd is hij uitgenodigd bij NH Nieuws en gaat het over of de eredivisie lonkt. ,,Dan breng ik het ook even terug naar hoe het kan gaan. Op een gegeven moment stonden we op tien gespeeld twaalf punten en een veertiende plek. Maar je zag al wel dat er vorderingen werden gemaakt en spelers het oppakten. Je zag de energie in de wedstrijd, maar de resultaten waren daar nog niet naar. Maar het vertrouwen in het te spelen spel groeide. Waarbij ik ook steeds herhaal bij vragen van pers dat het mij vooral ging om het stadion weer te vullen. En dat gaat niet van de ene op de andere week.”

‘We hadden meer dan
tweehonderd passes
meer en dan speel je
tegen De Graafschap’

De avond ervoor heeft hij opnieuw waardering mogen ontvangen van de trainer van de tegenstander. ,,Vanaf dag één zijn we bezig gegaan met het laten zien van beelden aan spelers. Om ze telkens inzicht te geven. En we meten dingen. Die statistieken laten ons als staf een beeld zien van de passing-efficiency, schoten op doel, maar ook de mogelijkheden tot een kans. Die percentages waren aanvankelijk laag, maar groeiden met de week en nu krijg je elke week zeven, acht scoringskansen. Als je de wedstrijd van vrijdag tegen De Graafschap neemt, was onze passing-efficiency tegen de tachtig procent en wat het aantal passes betreft, hadden we meer dan tweehonderd passes meer dan zij. En dan speel je tegen De Graafschap, dat zéker een aantal vaardige spelers én eredivisie-ervaring heeft.”
,,Dit moet je meenemen voor na de winterstop en wij hoeven met het huidige voetbal dat we laten zien, geen verval te hebben als NAC is overkomen na het winnen van de eerste periodetitel. Sterker nog, wij kunnen nóg beter. Onze ondergrens is tijdens wedstrijden niet meer zoals in het begin.”
,,Het gaat bij te behalen winst puur om het lezen van situaties. Als De Graafschap voor de lange bal kiest, moeten onze voorste spelers meteen wat meters terugzakken, zodat je de er tussen vallende bal kunt winnen of de daaropvolgende krijgt en dan creëer je ook als speler je eigen ruimte. Dat benoemde ik ook na de wedstrijd. Er waren zoveel fifty-fifty-momenten in deze wedstrijd, daar verloren wij er nog teveel van. Dit soort ploegen zoekt het duel, omdat daar winst te halen is tegen Volendam. Daar hebben wij groeimogelijkheden voor ons, om mannelijker te spelen.”

Vrijdagavond werd je gehuldigd als Beste Trainer van de tweede periode. Terwijl het best lang duurde voordat je wilde deelnemen aan de Cursus Coach Betaald Voetbal?
,,Ik had eerder de kans gehad, maar ik zag er ook tegenop, omdat het een flinke cursus is. En dan past het nooit, qua tijd. Uiteindelijk schreef ik mezelf op de laatste dag voor één van de inschrijvingsmomenten in. Moest ik op audiëntie komen in Zeist. Omdat ik ervaring en studiepunten tekortkwam. Ik accepteerde niet dat ik de verlengde cursus moest doen in plaats van de gewone.”

‘Het is een
aparte wereld,
waar ik soms mijn
bedenkingen
bij had en heb’

Maar je stelde jezelf ook vaak de vraag: moet ik dat wel willen, hoofdtrainer worden? In de vaak kiezelharde voetbalwereld?
,,Ik wist wel dat ik het zou kunnen. Ik had de liefde voor het spel en een bepaalde visie en voelde dat ik dat over zou kunnen brengen. Toen ik bij in de Ajax B1 en A1 met een generatie van spelers werkte, was dat een feest. Daar werd het aangewakkerd. De dingen die ik in mijn hoofd had, als je dag in dag uit op die bepaalde manier traint, dan komt er op een gegeven moment een bepaald mechanisme en energie los bij spelers, dat het in elkaar past. Maar of ik het daadwerkelijk zou willen, tja, dat vroeg ik me wel eens af. Want het is een aparte wereld, waar ik soms mijn bedenkingen bij had en heb. Het is hectisch, soms meedogenloos, het gaat niet altijd om de inhoud.”
,,Er wordt niet altijd de tijd gegund om iets te bouwen. Er is altijd die emotie van de korte termijn. Tuurlijk is winnen belangrijk, maar ik vind belangrijk hóe je wint, of gelijkspeelt. Het proces. In de jeugdopleiding van Ajax vertelden we dat ook. Winnen moet in het dna zitten van een speler. Maar het moet niet leidend zijn in de opleiding, zodat keuzes worden gemaakt die ten koste gaan van het individu. Je kijkt naar de beste prikkel voor een speler en daar moet je als trainers met elkaar goed over nadenken.”
,,Tuurlijk, als Ajax op bezoek komt, lijkt Ajax al een voorsprong te hebben. Anderzijds zei Johan altijd: ‘Ajax staat eigenlijk altijd achter als het 0-0 staat; want Ajax móet winnen’. Het gaat om uitstraling. Dat benoem ik vaak bij onze spelers. Je moet uitstralen dat je een bepaalde energie hebt, als je dat continue laat voelen aan de tegenstander, wordt diens energie zwakker. Dat is gaaf, als je dat kunt.”
,,Er wordt nu over FC Volendam gesproken en die energie moet je weer gebruiken. Wij kunnen nóg beter en dat is geen grootspraak. Er zit nog heel veel rek in. In het individu en in het samenspel, in het herkennen van situaties en het slimmer zijn om een bepaald voordeel te halen. Dat laatste heb ik nog niet op alle vlakken aandacht gegeven. Omdat we al zoveel informatie op de jongens hebben afgevuurd. We moeten het gedoseerd proberen aan te reiken.”
,,Die rek zit in iedereen en we proberen spelers te triggeren om te verbeteren. Ook een speler als Franco Antonucci. Een smaakmaker en we zijn blij dat hij bij ons is gekomen, maar hij is onvoldoende getriggerd bij zijn club in de afgelopen jaren.”
,,Ergens in geloven is ook belangrijk. Wij hingen bij Ajax op De Toekomst posters op met de slogan ‘Wij leiden spelers op tot Champions League-winnaars’. Of sommige begonnen te lachen? Als je ergens binnenkomt, dan heb je altijd mensen die denken: hé, wat betekent dat voor mij en mijn positie. Mensen kunnen reageren uit angst. Maar je hebt ook mensen die ontvankelijk zijn voor het nieuwe, die vinden het interessant en reageren enthousiast.”

‘Mijn vrouw kon er
van een bepaalde
afstand naar kijken
en dat gaf hele
mooie gesprekken
tussen ons’

Vier jaar geleden was het bepaald geen vreedzame Kerst. Het vertrek bij Ajax zorgde voor een diepe wond en tastte je gezondheid aan?
,,Het greep zeker in. Die vraag heb ik deze tijd vaker gekregen, of ik daar nog aan denk. Dan komen woorden als onrecht naar boven. Maar inmiddels heb ik het punt bereikt dat ik er veel van heb geleerd. En ook leert om de mooie momenten eruit te halen. Als ik dan jongens weer spreek of tegenkom, zoals vrijdag Branco van den Boomen en Leeroy Owusu van De Graafschap of zoals recentelijk Carel Eiting, Matthijs de Ligt en Donny van den Beek, dan komen die mooie momenten ter sprake.”
,,De andere kant was dat politiek getinte machtsspel, waarbij het niet om de inhoud ging. Ver weg van dat zelfs. En dat is zonde. Dan zie je dat ze later toch dingen oppakken die wij hebben geïnitieerd. Ik maak het nu niet meer dramatisch voor mezelf, maar dat was het toen wel. Omdat je passie had en die passie deelde met spelers en trainers, om te groeien naar iets moois. Dat werd weggenomen. Het werd een egostrijd en dat is ook de voetballerij. Waarin mensen voor zichzelf kiezen.”

Speelde je eigen ego ook een rol?
,,Tuurlijk, ieder mens heeft een ego, dus ik ook. Maar je moet daar overheen kunnen kijken en jezelf verplaatsen in iemand anders. En als je op een goede manier met elkaar wilt samenwerken, moet je duidelijke afspraken hebben. Maar daar ontstonden vaagheden over de verantwoordelijkheden en bevoegdheden. Daar lag de crux.”

Je zat met rancuneuze gevoelens?
,,Zeker, in het begin. Op een gegeven moment heb ik afstand genomen en dat ging niet vanzelf. Ik stopte met dingen lezen, want dat gaf me negatieve energie. Bepaalde dingen hadden ze aan ons te danken, maar wat had het nog zin om daar steeds mee bezig te zijn? Want de buitenwacht kijkt toch naar de waan van de dag.”
,,Mijn thuisbasis was belangrijk. Ik heb veel aan mijn vrouw Gina te danken. Zij gaf me vaak een zetje. Ik ben een denker. Moet soms dingen twaalf keer herkauwen. Dan bekijk ik dingen van zoveel verschillende kanten. Gina kon er van een bepaalde afstand naar kijken en dat gaf hele mooie gesprekken tussen ons. Erg diep, maar ontzettend gaaf. Als je in die ellendige situatie zit, is het niet zo gaaf, maar uiteindelijk wel heel mooi dat je het op die manier met elkaar een plek hebt kunnen geven. Zoals ik dat ook met de mensen om me heen heb gedaan, die ook hun baan daar hebben laten varen. Met hen (het latere Team Jonk dat bij Cruyff Football aan de slag ging, red.), mannen die nu bij FC Volendam werkzaam zijn. hebben we het ook omgezet in positieve energie.”
Maandag 30 december deel 2 van het verhaal met Wim Jonk in de papieren Nivo.