De redactie 25 jaar geleden | 20-2-2023 | 6 min. leestijd

Kunst, nijverheid en kwaliteit streven stigmatisering voorbij

Matix: pioniers in souvenirs

Wat eind jaren ’90 begon als een bescheiden souvenirwinkeltje wordt binnenkort voor de zoveelste keer met honderden vierkante meters uitgebreid. Een kwarteeuw pionieren, bruggen bouwen, en crises overleven heeft zijn vruchten afgeworpen. Onder leiding van grondlegger Ton Klouwer (Kloek), Jaap Buijs (Kleinjapie), Marian Tol en creatief brein Dick de Boer is Matix uitgegroeid tot grootste souvenirgroothandel van Nederland. Iedereen die een blik achter de schermen werpt bij Matix komt superlatieven tekort, maar het grootst mogelijke compliment volgde kort na de coronacrisis. ,,Tijdens de coronacrisis hebben we veel mensen moeten ontslaan. Toen we na 2,5 jaar stilstand langzaam weer opkrabbelden kwamen we weer in de gelegenheid om mensen aan te nemen. Iedereen had inmiddels een andere baan gevonden, en toch koos het overgrote deel er voor om terug te komen. Dat zegt toch óók iets over Matix.”

Het wisselkantoor op de dijk werd 25 jaar geleden omgebouwd tot een souvenirwinkel. ,,En wat is een souvenirwinkel op de dijk zonder Volendammer poppen, dacht Ton Klouwer. Hij wilde per se een kwalitatief indrukwekkende pop in klederdracht in de schappen”, blikt Dick de Boer glimlachend terug. ,,Maar er was niet makkelijk aan te komen. Ton ging op avontuur en belandde uiteindelijk, via een enorme omweg, in het verre Oosten. In een tijd zonder internet en waarin ze in China geen woord Engels spraken ging Ton de uitdaging aan. Gewapend met een koffer klederdracht en wat foto’s reisde hij van fabriek naar fabriek, in de hoop de mensen te treffen die zijn Volendammer poppen konden produceren.” Achter de schermen was Dick al in een bescheiden rol betrokken bij Matix. ,,Als grafisch ontwerper hielp ik Ton onder meer met tekeningen voor zijn poppen, molens en de bijbehorende verpakkingen. Een verpakking maakten we hier, knipten we vervolgens in stukken en Ton zette ze in China weer in elkaar. ‘Zó moet het worden’, zei hij dan in zijn beste Chinees. En tegen alle verwachtingen in slaagde hij. Ton is ongelofelijk aan het pionieren geweest.”

Pionieren

Na verloop van tijd kwam eindelijk de eerste container met poppen naar de dijk. ,,In souvenirwinkels in Amsterdam en omstreken ging hij langs met zijn poppen. In feite verkochten ze zichzelf. De poppen waren niet alleen mooier maar ook goedkoper! Het unieke product smaakte naar meer. De vraag rees of er niet meer souvenirs konden worden geproduceerd. Dat verzoek was niet aan dovemansoren gericht en zo dook Ton zijn creatieve knutselhok in.”

‘We ontwikkelen en produceren zo’n beetje voor álle toeristische hotspots in Nederland én
daarbuiten.’

In de jaren die volgden werkte Ton aan de uitbreiding van het aanbod. ,,Het is onvoorstelbaar wat hij in die tijd allemaal klaar heeft gestoomd. Hij bleef af en aan reizen naar Azië. Hij is bij tientallen, misschien wel honderden fabrikanten langs geweest om te kijken of ze wat voor hem konden betekenen. Het werd zo druk dat de logistiek en verkoop van hem overgenomen moesten worden. Zo kwam Jaap Buijs bij Matix. Jaap zorgde dat Ton wat ademruimte kreeg en zich meer kon richten op uitbreiding van het aanbod.”

Onderhand is Matix al jaren gevestigd in de Nijverheidstraat op het industrieterrein van Edam, maar Jaap en Ton verhuisden in totaal vijf keer. Uiteindelijk nam Matix zijn intrek in een 2100 m2 groot pand in Edam. En sinds kort is de kogel door de kerk; er komt nog eens ruim 900 m2 bij wat het totaal op 3000 m2 brengt. En die stap zal ook tot uitbreiding van het magazijn- en transportteam gaan leiden. Momenteel omvat ons team dertien fulltimers en een viertal parttime/invalkrachten. Wij zijn dus op zoek naar nieuwe fulltimers én invalkrachten voor in het magazijn en als chauffeur. Op korte termijn hopen we dus wel een paar nieuwe gezichten er bij te mogen verwelkomen.

Kunst en nijverheid

In 2015 raakte Dick de Boer nauw betrokken bij Matix. ,,Ton, toen inmiddels 62 jaar oud, naderde zacht maar zeker zijn pensioengerechtigde leeftijd en zocht iemand die mettertijd een deel van zijn taken over zou kunnen nemen.”, herinnert de grafisch designer. ,,Ik twijfelde in eerste instantie of het wat voor mij zou zijn. We kwamen tot een passende oplossing: terwijl ik zelfstandig bleef kreeg ik ruim de tijd om mee te draaien. Lang genoeg voor beide partijen om te beoordelen of het een match zou zijn. Gedurende die periode ben ik met Ton & Marian mee geweest naar Azië. In de fabrieken daar zijn mijn ogen opengegaan. Net als zoveel mensen stigmatiseerde ik. Souvenirs worden vaak beschouwd als de onderkant van de markt. Na een reis langs verschillende fabrikanten die voor Matix produceren kan ik dat vooroordeel absoluut weerleggen. De producten van Matix zijn een resultaat van ambachtelijk handwerk. Als je met je eigen ogen mag aanschouwen hoe jouw eigen ontwerp van sleutelhanger, magneet, beker, tas of wat dan ook tot stand komt, dan ben je in één klap genezen van de vooringenomenheid. Voor mij als ontwerper een eindeloze uitdaging, ik heb mijzelf nog nooit zoveel stijlen en technieken eigen gemaakt als in de laatste paar jaar.

‘Met die 900 m2 extra erbij komen we op 3000 m2. We zijn dus op zoek naar nieuwe collega’s voor in het magazijn en op de weg.’

We ontwerpen echt alles zelf. En vanuit Edam sturen we de mensen in de fabrieken, werkplaatsen en ateliers in China aan en komen de producten tot leven. Een combi van ambachtelijk handwerk en industriële productie. De term souvenir doet de producten tekort, het is kunst en nijverheid. Ik ben er duidelijk in; wie ‘goedkope troep uit China’ bestelt kríjgt ook goedkope troep uit China! Wij
maken geen troep en bestellen dus ook geen troep, vrij simpel.”

Nummer 1 hits

Met een assortiment van ruim drieduizend unieke producten is het wonderbaarlijk dat Matix nagenoeg onzichtbaar is in het thuisdorp. ,,Het klinkt onwaarschijnlijk maar er zijn écht miljoenen mensen op de aarde die een product van Matix in hun bezit hebben zonder dat ze het weten. We ontwerpen niet alleen souvenirs voor alle denkbare toeristische hotspots in Nederland, we ontwikkelen ook producten voor het Rijksmuseum, Van Gogh Museum, The Bulldog en Heineken Experience. Daarnaast leveren we o.a. in Canada, Australië, (Zuid)-Amerika, Japan, Duitsland, Scandinavië, Polen en België. Die veelzijdigheid en het feit dat je ‘oldskool’ met fysieke producten en winkels bezig bent maakt dat Matix wel echt een leuk en bijzonder bedrijf is. We zijn creatief bezig, staan in zeer nauw contact met ruim 35 verschillende fabrieken, bouwen kennis op van talloze grondstoffen en productieprocessen en het mooiste van alles: we kunnen onszelf ieder seizoen opnieuw uitdagen. Je kunt het ontwerpen en produceren van een nieuwe lijn souvenirs vergelijken met het schrijven van een flinke partij liedjes. Een deel haalt de top 40, een aantal haalt de top 10, maar er zullen er ook een paar op 1 komen.” Dick lacht: ,,En wij besteden er krankzinnig veel aandacht aan om te zorgen dat er zoveel mogelijk op 1 komen.”

‘Na de coronacrisis heeft het merendeel van onze oud-medewerkers hun weg opnieuw terug gevonden bij Matix.’

,,Matix is een uniek bedrijf. Onze werkzaamheden omvatten het gehele traject: Vanaf schetsontwerp via productie, inkoop, transport en opslag tot verkoop én distributie naar al onze klanten verspreid door heel Nederland én daarbuiten. Het magazijn is óók een grote spil in deze. Taken zijn bij ons nooit strikt verdeeld. Werk je in het magazijn dan ben je gelijk óók chauffeur en help je mee waar nodig, net als iedereen. We maken souvenirs waar we trots op zijn en daar is écht een hoop kennis voor nodig. Of het nu gaat om porselein bakken, textiel weven, siliconen mallen maken, metaal of hout bewerken, winkels inrichten, containers importeren, de snelste route door Nederland rijden of het bepalen van hoe groot een zelf ontworpen chocolademodel mag zijn zodat ze economisch slim op een europallet passen; je moet het allemaal weten. Maar bovenal moet je weten hoe je nummer 1-hit souvenirs maakt, háhá!”