Puttenkijkers
In Italië hebben ze er een woord voor: Umarell. Een oud mannetje dat met de handen op de rug staat te loeren bij een bouwput, knikkend en mompelend. Een fenomeen dat we in Volendam maar al te goed kennen. Alleen hebben wij er nog geen woord voor. Dat kan natuurlijk niet.
Hier in het dorp zijn ze overal te spotten. Oud-bouwvakkers, ooit zelf met hun voeten in de modder. Ze staan aan het hek van een bouwplaats, ogen half dichtgeknepen tegen de zon, turend naar een hijskraan alsof ze met hun gedachten alleen al een stalen balk op zijn plek kunnen laten zakken. Soms met het kleinkind achterop de fiets. Soms met ongevraagd advies, dat een jonge metselaar hoofdschuddend wegwuift, om er vijf minuten later toch maar iets mee te doen.
Het liefst zouden ze over het hek springen, een betonschaar of hamer pakken en zich nog één keer in het zweet werken. Om daarna in de keet een half uurtje malle praat te verkopen. Over vroeger, over hoe het werk eigenlijk écht moet, en over wereldproblemen, die daar – tussen de zakken gips en de dampende bouwhelmen – ineens verrassend eenvoudig op te lossen lijken.
Ik ken ze. Mijn vader is er één. De eerste die weet waar in Volendam een nieuwe bouwput wordt gegraven. Vooral als er ijzervlechters bij nodig zijn. Dat blijft zijn vak, hoe lang hij ook met pensioen is. Enerzijds zou hij zo weer die vlechttang in zijn handen willen voelen, anderzijds geniet hij ervan dat zijn wekker niet meer om vier uur ’s ochtends afgaat. Vroeger, als we met de auto op vakantie gingen, bestond de helft van de rit uit een geschiedenisles over welke gebouwen hij allemaal had neergezet. Ik deed alsof ik niet luisterde, maar nu zeg ik tegen mijn zoontje: ,,Zie je dat gebouw daar? Dat heeft jouw opa gebouwd.”
Je gaat zulke dingen pas zien als je ouder wordt. Hoe iemand naar een bouwplaats kijkt en eigenlijk zijn jongere zelf ziet. Hoe een leven van hard werken eindigt in een aandachtig, licht jaloers observeren. Mooi is dat. Dus waarom hebben we nog geen woord voor deze mannen? Hoog tijd om ze de erkenning te geven die ze verdienen. Bouwschouwer. Betonfluisteraar. Of toch een puttenkijker? De keuze is aan Volendam. Maar dat er een woord moet komen, staat als een huis.
