Kunstcollectie hotel Spaander ontsnapt ternauwernood

Het scheelde niet veel of belangrijk Volendams erfgoed – de kunstcollectie van Art Hotel Spaander die in een belendend pand was ondergebracht – was voorgoed in vlammen opgegaan. Evert Schilder (68) en zijn zoon Niels Schilder (40), die samen zorg dragen voor het beheer van deze historische schilderijen, beleefden enkele zeer angstige momenten, maar kwamen gelukkig met de schrik vrij.
Door Leonie Veerman

[ads id=66]

,,Het zijn niet zomaar een paar oude schilderijen waar we het nu over hebben”, benadrukt Evert. ,,De historische waarde van deze collectie is echt ongekend. Met de opbouw van deze kunstcollectie zette Leendert Spaander – de oorspronkelijke eigenaar van Art Hotel Spaander – Volendam in de negentiende eeuw wereldwijd op de kaart. In die zin staan deze schilderijen aan de oorsprong van het toerisme in ons dorp.”
,,Dat neemt natuurlijk niet weg dat het uiteindelijk maar gewoon schilderijen zijn. We zijn ontzettend blij dat er vorige week geen gewonden zijn gevallen, en we leven ontzettend mee met alle mensen die hierbij betrokken zijn. En met name met degenen die hun hele zaak en levenswerk in vlammen zagen opgaan,” zegt Evert. ,,Dat is echt verschrikkelijk. Ik snap erg goed wat een verschrikkelijk drama het moet zijn voor de mannen van Korff dakwerken en Schokker en Van Baarsen, die wel alles zijn kwijtgeraakt die avond. We willen hen erg veel sterkte en kracht wensen de komende tijd bij het opnieuw opbouwen van hun onderneming.”
Niels: ,,Ik werd woensdag echt overvallen door complete paniek.” Eenmaal in de auto belde Niels direct zijn neef Bill Duin. ,,Het is zijn pand en hij was daar net nog aan het werk geweest. Hij zei dat ik zo snel mogelijk die kant op moest komen.”
Vervolgens belde Niels zijn vader, die op dat moment nog nietsvermoedend thuis op de bank zat. ,,Pa, je moet nu naar het depot komen want het pand staat in de fik.” Evert reageerde in eerste instantie kalmpjes: ,,Ach welnee man, dat zal vast wel meevallen.” Maar toen hij besefte dat het menens was sprong hij ook meteen op zijn fiets richting het industriegebied.
Eenmaal binnen in het pand besefte Niels dat hij zich de alarmcodes van de kluis ook niet meer kon herinneren. ,,Het is meestal mijn vader die de kluis opent en weer afsluit. Ik zag dat ze al een andere deur ingetrapt hadden, maar de schilderijen zijn opgeslagen in een speciale klimaatkamer in een grote kluis, en die stalen kluisdeur had ik van zijn leven niet open kunnen trappen. Toen zag ik mijn neven Bill, Joey en Randy de trap af komen lopen met hun armen vol computers en harde schijven. ‘Wat moet ik nou doen?’, riep ik. Maar zij waren zelf net zo erg in paniek als ik en wisten het ook niet. We liepen naar buiten en daar werden we door de brandweer gelijk richting het afzetlint aan de overkant van de straat gestuurd, waar ik mijn vader inmiddels ook zag staan.”

Redden wat er te redden valt
Evert: ,,Ik ben niet zo snel paniekerig, maar toen ik daar voor die gigantische vuurzee stond, sloeg de angst me wel bij mijn keel. Je hoorde gasflessen ontploffen en het verhaal ging dat er ook een dieseltank in de buurt van de vuurzee stond. Daar gaat het hele zooitje, dacht ik.”
Evert legde de situatie uit aan enkele brandweermannen en vroeg hen of ze evengoed een poging mochten doen om een aantal waardevolle stukken te redden. ,,Vooruit dan”, zeiden ze na kort beraad. ,,Maar erg snel.”
Een groot aantal omstanders schoot Evert en Niels direct te hulp. ,,Zonder blikken of blozen renden ze met ons mee het pand in om schilderijen naar buiten te tillen”, vertelt Evert. ,,Dat was echt grote klasse. Zoveel hulp en saamhorigheid, dat zal me nog lang bijblijven. Dat is echt Volendam op zijn mooist.”
Niels: ,,Na een oproep in de familie-app kwamen ook al onze neven en nichten het pand inrennen om te helpen. Dick Hansen van Airco en Elektra en vishandel G. Veerman stelden hun loodsen aan de overkant van de straat open. Daar konden we alle schilderijen tijdelijk kwijt. Ik ben daar nog stil van. Mijn vader coördineerde de boel in het depot en zorgde dat de meest bijzondere en waardevolle schilderijen meegenomen zouden worden. Ik was meegegaan naar de loodsen aan de overkant en zorgde ervoor dat alle schilderijen op de juiste manier en zo voorzichtig mogelijk weer werden neergezet.”
Met de hulp van deze omstanders en familieleden hebben Evert en Niels uiteindelijk zo’n zestig schilderijen in veiligheid kunnen brengen, voordat de brandweer weer ingreep. ,,Vanaf dat moment moesten we vanaf de zijlijn toekijken. Het lot van de overgebleven kunstwerken – en dat waren er nog zeker een paar honderd – lag in de handen van de brandweer”, vertelt Evert. ,,Toen we daar machteloos naar de vlammenzee stonden te kijken, voelde ik me wel even heel erg klein. Je ziet voor je ogen een vermogen de lucht in gaan, en beseft dan opeens weer hoe kwetsbaar alles is, en hoe plotseling iets tot een einde kan komen. Ik slaap normaal gesproken altijd goed, maar die nacht heb ik van alle commotie geen oog dichtgedaan.”
,,Het was een erge heftige avond”, knikt Niels. ,,Je zag de pure paniek in de ogen van omstanders. Overal waren mensen in touw om te redden wat er te redden viel: ik zag de mannen van Hotshots druk in de weer om hun kostbare apparatuur in veiligheid te stellen, de medewerkers van het uitvaartcentrum reden voorbij in de lijkwagens die in hun loods stonden opgesteld en op de hoek van de Dieselstraat werd zelfs met man en macht een hele woning leeggeruimd.”
,,We beseffen ons erg goed dat wij ongelofelijk veel mazzel hebben gehad. De brand heeft ons pand uiteindelijk niet bereikt en alle schilderijen zijn in tact gebleven. Daarvoor zijn we alle hulpdiensten die die avond in touw waren ontzettend dankbaar. Zonder hen had alles zeker verloren geweest. Het is ongelofelijk knap hoe de brandweerlieden zo’n grote uitslaande brand als deze onder controle hebben gekregen.”
Een paar dagen na de brand zijn alle schilderijen weer veilig teruggebracht naar de beveiligde klimaatkamer en kan Evert opgelucht vaststellen dat ze nog in uitstekende staat verkeren. ,,Veel van de oudere schilderijen zijn in een tijd gemaakt waarin er nog geen kant en klare verf te krijgen was. De schilders maakten al hun verf zelf, en als een restaurateur zo’n schilderij vandaag de dag wil restaureren, kan daarvoor ook geen reguliere verf gebruikt worden. Alles moet zorgvuldig en met de hand nagemaakt worden, en dat praat je qua kosten al snel over duizenden euro’s.”

Een toekomst voor de historische kunstcollectie
Het was al de tweede keer in korte tijd dat de toekomst van de kunstcollectie van Art Hotel Spaan-der op het spel kwam te staan. Toen Spaander vorig jaar failliet werd verklaard, hebben Evert en Niels zich een tijd lang grote zorgen gemaakt over wat dit voor de bijzondere collectie schilderijen zou betekenen.
,,Het had zomaar gekund dat het hotel een geheel nieuw concept zou krijgen, en dat de toekomstige eigenaar niets van de kunstcollectie meer zou willen weten”, vertelt Evert. ,,Maar we zijn ontzettend blij met de nieuwe eigenaar, Remco Hellingman, die met de Raspberry Group meerdere hotels en restaurants beheert. Remco wil de kunstcollectie graag behouden, en heeft mij zelfs gevraagd om betrokken te blijven. Nou ben ik al achtenzestig, en ik wilde eigenlijk gaan minderen met werken, maar inmiddels hebben we zelfs afgesproken dat ik ook rondleidingen zal gaan verzorgen. Daar kijk ik evengoed erg naar uit. Elk van deze schilderijen heeft namelijk zijn eigen, unieke, verhaal, en door deze verhalen te blijven vertellen, kan ik de rijke geschiedenis van Volendam, en in het bijzonder hotel Spaander in leven houden.’
Het faillissement van Spaander was ook de reden dat Evert en Niels de beveiligde klimaatkamer lieten inrichten om de kunstcollectie in op te slaan. ,,De locatie was eigenlijk geheim. Zelfs een aantal familieleden wist niet dat we de schilderijen hier hadden opgeslagen”, vertelt Evert. ,,Dat is sinds de brand natuurlijk wel anders. Want na die avond is heel Volendam volgens mij op de hoogte. Dat is natuurlijk spijtig, maar verder geen groot probleem. Inmiddels hangt namelijk zo’n tachtig procent van de schilderijen alweer terug aan de muren van Hotel Spaander.
Zoon Niels vertelt dat het depot hen ook meer ruimte heeft gegeven om de kunstcollectie in de toekomst actiever te beheren. ,,Mijn vader is altijd erg gepassioneerd geweest over de historische waarde van deze schilderijen, maar ik ben zelf ook voornemens om de collectie uit te breiden met wat meer modernere werken. Bovendien ben ik al een tijd druk bezig met het optuigen van het project kunsthurenuitvolendam.nl. Door enkele bijzondere werken te verhuren kunnen we dit Volendamse erfgoed namelijk nog meer voor het voetlicht brengen. En niet alleen binnen Volendam, maar ook ver daarbuiten.”

 

Jongensdroom van John en Wilco door vuur verwoest, maar: n

‘We zijn strijders…’

In de nasleep van het vuur, dat woensdagavond een verwoestende uitwerking had op hun werkplaats, werden ze ongewild regionaal en zelfs landelijk nieuws. Media, verzekeringspartijen, nieuwsgierige dorpsgenoten, betrokken burgers, ze komen op de ramplocatie af. Zaterdagmiddag staan John van Baarsen en Wilco Schokker op wat er van over is. Niets. ,,Ik moet zeggen dat het vandaag het meest zeer doet, het besef komt nu binnen. Je wordt al een paar dagen geleefd”, erkent Wilco. John: ,,Gisteravond stortte ik ook in, begon ik opeens te janken. Alsof ik in de werkelijkheid landde.”
Door Eddy Veerman

[ads id=66]

De mannen huurden de helft van de ruimte van het pand van dat andere keihard getroffen gezin, van vader René en zoon Robin Korff. Ook nu stoppen meerdere keren dorpsgenoten in de Dieselstraat, om de ravage te aanschouwen en Wilco en John een hart onder de riem te steken. Al twaalf jaar zijn ze collega’s. ,,In eerste instantie was het niet de bedoeling om voor onszelf te beginnen, maar die kans deed zich voor. En daar is iets erg moois uit ontstaan”, zegt John. ,,Vorig jaar zijn we gestart en we hebben een naam opgebouwd. Dan ben je een jaar verder en dan sta je hier”, kijkt Wilco naar de resten van het drama.
John: ,,Dit was het hart van het bedrijf, hier maakten we alles.” Zo stond er ook zelf vervaardigd meubilair klaar om te worden getransporteerd. Wilco: ,,We waren de hele dag volle kracht bezig geweest, om een klus af te krijgen. We zouden de volgende morgen om zes uur gaan inladen om het te plaatsen bij mensen. Dat werk is allemaal weg.”
John: ,,We hadden een hypermoderne machine, waar we een half jaar op hebben gewacht. Dat zijn harde confrontaties. We begonnen met niks, dan werk je een jaar lang keihard om materiaal aan te schaffen en te verbeteren. Vorige week hadden we de laatste dingen aangepast, pijpen vernieuwd voor extra zuigkracht van het fijnstof, we hadden afgelopen week het gevoel van ‘nu hebben we het écht op de rit’. Vrijdag, gister dus, zou een extra jongen ons komen helpen, we zouden gaan groeien. Dat was nodig, omdat we behoorlijk wat werk hadden aangenomen. Tot aan de bouwvak zouden we alleen maar lange dagen maken, het was erg positief.”

‘Ik ben vandaag al
tien keer langs geweest,
elke keer hoop je dat
het een droom is,
een nachtmerrie.
Maar het is écht’

Wilco: ,,Dat deden we met plezier. We zeiden het zowat elke dag tegen elkaar: maat, wat hebben we toch een leven, we mogen mooie dingen maken, onze passie.” John: ,,We zagen het niet als werk.” Wilco: ,,Mensen blij maken, het mooiste dat er is. Vanwege corona en de daarmee gepaard gaande lange levertijd van materialen, hadden we flink op voor besteld. Alles was er, vol gas vooruit, mankracht erbij. En dan dit…”
John: ,,Alles is maatwerk, alles gaat door je handen heen en kijk eens wat er van over is. Het is gewoon triest. Ik ben vandaag al tien keer langs geweest, elke keer hoop je dat het een droom is, een nachtmerrie. Maar het is écht.”
Woensdagavond werd John gebeld door Robin Korff. ‘John, John, het pand staat in brand.’ Ik houd van humor en dacht alvast van een 1 april-grap. Maar ik hoorde aan zijn stem dat het mis was. Als een gek reed ik hierheen, nog steeds hopend dat het niet ons pand is. Je wenst het niemand toe, maar je hoopt op z’n minst dat het meevalt. En je denkt aan morgen, aan de klussen… Dan kom je aanrijden en zie je dat er al iets afgezet is en dat de deur in de fik staat… Ik ben al twee dagen met m’n geest aan het dwalen door de loods. Zoekend naar dingen die er opgeslagen waren. Vanwege een verbouwing thuis stonden de privé-spullen uit mijn garage hier ook in, tijdelijk. Kinderspullen, ski’s. Het is maar materiaal, maar alles bij elkaar… Ik zag woensdagavond meteen al dat alles was vergaan of zou vergaan. En dacht ook echt dat het hele blokje zou vergaan. Als er een zuchtje meer wind was geweest… Dat is het geluk geweest. En dat de brandweer met man en macht in de weer is geweest om de andere panden te redden.”
Voor de mannen ging alles in rook op. Materiaal, met emotionele waarde. Wilco: ,,De zon ging afgelopen week letterlijk schijnen, dan deden we de deur open, scheen-ie zo naar binnen. Het voelde gewoon als je huis. Een eigen werkplaats, dit was echt een jongensdroom.” John laat foto’s zien van de binnenkant – hoe het was – en toont onder meer de kostbare zaagmachine. ,,Het frame ligt daar nu gewoon.” Wilco: ,,Dat was mijn kindje, daar stond ik de hele dag aan. Te bizar voor woorden”, loopt hij richting wat is verworden tot een schroothoop.

‘Het voelde gewoon
als je huis.
Een eigen werkplaats,
dit was echt
een jongensdroom’

Dezelfde nacht is er een bulldozer overheen gegaan. John klautert er op. ,,Hier stonden we dan… De hele dag te lachen tijdens het werk.” Wilco: ,,Het plan lag er van de mannen van Korff om het pand uit te breiden, met een verdieping er op. Wij hadden daarbij aangegeven dat we graag wilden blijven.”
,,Ik heb nog zo het beeld van hoe ik wegliep en het achterliet. Elke dag hetzelfde ritueel: lamp uit, compressor uit, kachel uit, stopcontact.” En nu? John: ,,Ik had nog geen tijd gehad om na te denken, je bent dagenlang aan het schakelen. Gisteravond brak ik opeens.” Hij laat zien wat hij een half jaar geleden had laten maken voor zijn kompaan en zichzelf. ,,Een schilderijlijstje met daarin een klein truitje met ons bedrijfsnaam en logo. Dat gaf ik aan Wilco cadeau, als herinnering van ons begin, samen. Ik had de sleutel van de loods er in gelegd…”
,,Wij zijn strijders. En gaan er tegenaan om de klanten weer tevreden te stellen, dat is waar we goed in zijn. Chris de Boer heeft aangeboden dat we in de loods van Mercuur Bouw aan de slag kunnen. Daar staat een volledig ingerichte werkplaats.” Wilco: ,,Dat is megaleuk en super voor de tijdelijke oplossing. We hebben wat leenmachines uitstaan waar we mee voort kunnen. Dat is één van de zóveel hartverwarmende reacties die we hebben gekregen, uit allerlei hoeken, maar vooral uit Volendam. Dat geeft je zóveel steun. Dan kunnen we misschien volgende week het werk weer oppakken. En klanten toch weer tevreden maken.”
John: ,,Het maakt je ook weer sterk, om te proberen hier uit vandaan te komen…” Hij ontwaart iets tussen het puin en grist het daar uit vandaan. ,,Wat is dit nou?” Het is een steen met daarin iets gegraveerd. Een anker. Symbool van hoop en standvastigheid. Als hij verder zoekt, vindt hij er nog één. Meer niet. Alsof het zo moet zijn. ,,Ik breng er meteen eentje langs de familie Korff. Die andere bewaren wij…” Hoop doet leven.

College: Boelenspark moet ontmoetingsplek en gebruikspark worden

Het college van burgemeester & wethouders werkt aan plannen om het Boelenspark in de nabije toekomst om te vormen tot een ontmoetingsplek en een gebruikspark. Het initiatief komt uit de koker van wethouder Runderkamp. Tijdens de raadsvergadering van 22 april aanstaande zal het voorstel worden besproken. In eerste instantie zal de raad het verzoek krijgen om een voorbereidingskrediet van € 100.000,- goed te keuren. Het groene hart van Volendam kent vele belanghebbenden: van sporters tot mensen die hun hond uitlaten en van de winterse ijsbaan tot het zomerse Derde Klaphekfestival, veel inwoners van Volendam voelen zich verbonden met het Boelenspark. Daarom zal het projectplan opgesteld worden na een uitgebreide participatieronde met de verschillende stakeholders.
Door Kevin Mooijer

[ads id=66]

Tijdens de raadsvergadering van juni 2020 stond het op de schop nemen van het Boelenspark ook al op de agenda. Destijds heeft de raad verzocht om het park om te vormen in een ontmoetingsplek en gebruikspark, door onder meer het aanleggen van een centrale speelplek. Dat is opvallend, aangezien speeltuin de Speelderij letterlijk aan het Boelenspark grenst. Het college van B&W wil gehoor geven aan het verzoek van de raad door het gevraagde voorbereidingskrediet te onderbouwen. Het krediet zal worden ingezet voor het opstellen van een projectplan en het daarbij behorende participatietraject. Het projectplan zal onder meer een gedetailleerd ontwerp en een kostenraming voor de omvorming bevatten. Wanneer het projectplan ontwikkeld is wordt de raad voorgelegd welke opties, wensen en suggesties er zijn voor het Boelenspark en worden de daarmee verbonden financiële consequenties in toegelicht. De raad zal dan een keuze maken en het benodigde krediet voor de realisatie beschikbaar stellen.
Tijdens het Raadsplein van 30 januari 2020 en de raadsvergadering van juni 2020 heeft het college van B&W toegezegd aan de slag te gaan met de ambitie van de gemeenteraad en met de projectmatige aanpak. De wens om het Boelenspark om te dopen tot een ontmoetingsplek en een gebruikspark past perfect in het karakter van het Groenbeleidsplan.
Mensen laten er hun hond uit, er spelen kinderen, er staan scholen, vrienden spelen er een potje voetbal, er wordt gebeden, in de winter ligt er een ijsbaan en in het voorjaar genieten duizenden mensen van het Derde Klaphekfestival
Wel zal het nog even duren voordat het Boelenspark daadwerkelijk op de schop wordt genomen. Het is namelijk de wens vanuit het college om het project vorm te geven naar aanleiding van een brede participatie met alle geïnteresseerde bewoners van Edam-Volendam.
Het Boelenspark is doorgaans drukbezocht door gebruikers en belanghebbenden met uiteenlopende behoeften. Mensen laten er hun hond uit, er spelen kinderen, er wordt hardgelopen, er staan scholen in het park, vrienden spelen er een potje voetbal, er wordt gebeden en als de weergoden het toelaten beschikt het Boelenspark ’s winters over een prachtige ijsbaan en ontvangt het ’s zomers duizenden mensen voor het altijd gezellige Derde Klaphekfestival. Niet zo gek dus dat er gerekend wordt op veel animo tijdens het participatieproces.
De eerstvolgende stappen zullen bestaan uit het uitwerken van een participatie- en communicatieplan, het inventariseren van de belanghebbenden en het opstellen van een kostenraming. Na deze stappen – die maanden zullen duren – kan een projectplan opgesteld worden. Het projectplan wordt vervolgens bij de gemeenteraad voorgelegd. Ter voorbereiding van het op te stellen projectplan zal participatie het startpunt zijn. De vergelijking met het Julianawegproject wordt nu al gemaakt. Het zal een traject van inventariseren, afwegen, terugkoppelen en checken worden. Na het participatieproces zullen verschillende scenario’s worden uitgewerkt in het projectplan. Het is aan de raad om het geschikte scenario aan te wijzen. Vooralsnog staat de start van de daadwerkelijke uitvoering op het derde kwartaal van 2022 ingepland. Tot die tijd is er nog een hoop te doen.