Volendammer jurist kraakt overheidsbeleid ten aanzien van de boeren en vissers

‘Daarvan krijg je excessen’

De afgelopen weken besprak de Nivo al het werk van Schilder. In de laatste van deze serie verhalen legt hij in ‘gewone mensentaal’ uit waar zijn jongste artikel over gaat. Hij komt zelf uit een familie met een geschiedenis in de visverwerkende sector. Mede daarom gaat het lot van vissers en boeren hem aan het hart. Met merkbare geestdrift probeert hij vanuit juridische hoek op te sporen waar de schoen wringt in het beleid, schrijft en vertelt daarover.

,,In het begin van mijn verhaal staat dat er veel onrust is geweest rond de stikstof-problematiek. De boeren krijgen de schuld en worden vergeleken met de Hoogovens en Chemours Dordrecht, het bedrijf dat veel PFAS loosde. Onze agrariërs daarentegen zijn voedselproducenten. Wat niemand echt uitgezocht heeft – en wat ik wel aantoon in mijn stuk – is dat de stikstof-problematiek van de boeren direct voortkomt uit het niet handhaven van het Europese mededingingsrecht.”

‘‘De stikstofproblematiek komt voort uit het niet handhaven van het Europese mededingingsrecht’’

,,Het is een beetje juridisch-technisch. Maar het komt erop neer dat in de landbouw en visserij wel prijsafspraken mogen worden gemaakt, maar die moeten dan wel ten voordele van de boeren, vissers en consumenten zijn en dat is nu niet het geval. Ze krijgen een prijs opgelegd en die hebben zij maar te accepteren. Daar krijg je oneerlijke prijsvorming van”, vertelt de Volendammer jurist. ,,Er is maar één partij in de keten tussen producent en consument die echt geld verdient en dat is de verwerker.”

De huidige wetgeving is volgens hem gebaseerd op een systeem dat al lang achterhaald is. Daarin zouden boeren hun producten individueel naar veilingen brengen, waar allerlei opkopers en verwerkers omheen staan. Hieruit zou de beste kwaliteit voortkomen, tegen de scherpste prijzen. Schilder schetst hoe de situatie er vandaag de dag uitziet.

,,In de afgelopen vijftig jaar zijn vele verwerkers opgekocht en gecentreerd en hetzelfde geldt voor de handelskantoren. In 1967 wisten ze al dat dit kon gebeuren, waardoor ze producentenorganisaties oprichtten. Zij hebben drie doelen: eerlijke prijsvorming voor de boeren garanderen, productieplannen garanderen en als adviserend orgaan fungeren voor de Europese Commissie. De laatste twintig jaar moeten ze ook rekening houden met de natuur.”

,,Omdat alle verwerkers gecentreerd zijn, kunnen zij de prijs en de productieplanning bepalen en dat is verboden volgens de Europese mededinging, Door dit alles kregen de boeren steeds minder voor hun producten, waardoor ze steeds meer moesten produceren om rond te kunnen komen. En bij meer productie krijg je ook meer uitstoot. Bij het centreren van de verwerkers en de handelskantoren had de overheid moeten ingrijpen. Ze had moeten zeggen: jullie hebben zo’n machtige positie dat jullie prijzen kunnen opleggen. Productieplannen hadden ze wel mogen opleggen, maar dan wel met hogere tarieven voor de agrariërs. Nu is het zo dat boeren en vissers totaal geen onderhandelingspositie meer hebben. In mijn conclusie beschrijf ik dit genuanceerd.”

De gepromoveerde jurist vertelt dat de overheid het op vele vlakken liet liggen bij de handhaving van wetten. Niet alleen op het gebied van stikstof. Ook bij de verhandeling van onder andere mest-, melk, stikstofrechten en visrechten handhaafde men niet. ,,Ze hadden moeten zeggen: die rechten gaan allemaal terug naar de overheid en komen onder ons beheer en jullie moeten daarvoor betalen. Dan krijg je een veel stabieler systeem. Nu gebeurt het dat grote boerenbedrijven hun uitstootrechten leasen aan Schiphol of de Rotterdamse haven, dat is volledig van de zotten. Daar zijn die rechten nooit voor bedoeld.”

‘‘Denk maar niet dat de voedselprijsstijgingen nu voorbij zijn’’

Algemeen bekend zijn de voornemens van de overheid om boeren en vissers massaal uit te kopen om zo aan voorgeschreven uitstoot-normen te voldoen. Schilder vindt dit een alarmerende ontwikkeling. ,,Simpel gezegd is het waar dat wij geen eten meer hebben als we alle boeren en vissers weg doen. De overheid liegt als die zegt dat ze de vrijkomende landbouwgronden nooit gaat gebruiken voor woningbouw, dat gaat namelijk wel gebeuren. In een eerder artikel legde ik al uit wat de gevolgen zijn als we twintig procent van de agrariërs uitkopen. Denk maar niet dat de voedselprijsstijgingen nu voorbij zijn. Die gaan nog verdubbelen als we doorgaan met uitkopen.”

,,Nederland is een van de grootste voedselproducenten ter wereld, met overal vertakkingen en knowhow in alle uithoeken van onze aarde. Iedereen die denkt dat het saneren Nederland niet zal raken, komt bedrogen uit. Alle landbouwproducten zoals tarwe, graan, melk, vlees, zijn namelijk afhankelijk van de wereldvoedselprijzen en daar zitten ook veel voedselspeculanten op. Juist nu er zoveel onrust in de wereld is met oorlogen, corona en massale immigratie, zijn de boeren en vissers harder nodig dan ooit en moeten zij juist gesteund worden in plaats weggesaneerd.”

‘‘Als ze een proces tegen hun opkoper starten, kunnen ze hun handel kwijtraken, waardoor ze binnen een week failliet zijn’’

Volgens de jurist is de overheid aansprakelijk voor de ontstane situatie. In zijn verhaal maakt hij duidelijk wie er daarvan precies aansprakelijk zijn, tot aan de verantwoordelijke instanties en ambtenaren. Hij doet al lang onderzoek naar het functioneren van de overheid en zag daarbij procedures en gewoonten die volgens hem tot onwetendheid en kennisverlies leiden.

,,Ambtenaren moeten daar elke drie tot zeven jaar veranderen van onderwerp. Met als gevolg dat een jurist – die net op het landbouwen visserij-dossier zit – er niets van snapt. Die gaat aantoonbaar verder op dezelfde voet, waardoor het steeds erger wordt. Omdat ze weinig kennis hebben, gaan ze regelmatig blindelings mee in de adviezen van natuurclubs. Die adviezen kunnen ze vervolgens niet op waarde en kennis inschatten en kunnen vervolgens de gevolgen er niet van inzien. Daarvan krijg je de excessen, zoals ik die noem. Dat boeren niks meer in te brengen hebben in de onderhandelingen, dat ze totaal afhankelijk zijn van een enkele opkoper en verwerker. Dat ze helemaal in de greep van die dominante partijen zitten.”

Schilder beweert dat die grote bedrijven en verwerkers niet lichtzinnig te werk gaan. Die hebben naar zijn weten grondig onderzoek gedaan naar de financiële situatie van boeren, vissers en pasten daar hun geboden prijzen op aan. Als die kleine ondernemingen vervolgens ten ondergaan, kopen zij hun rechten op, zag de jurist gebeuren. Hij geeft aan dat het moeilijk is om wat te claimen bij de overheid, omdat dergelijke procedures miljoenen kosten. En bedrijven die daaraan mee willen doen, zijn volgens de jurist moeilijk te vinden. ,,Als ze een proces tegen hun opkoper starten, kunnen ze hun handel kwijtraken, waardoor ze binnen een week failliet zijn”, is daarvoor zijn verklaring.

Toch is Schilder nog steeds van plan om samen met vissers en boeren te gaan procederen aan de hand van zijn bevindingen. Maar eerst wil hij dat die breder bekend worden onder de bevolking en zoekt daarom de media. Dan rijst met de verkiezingen van vandaag de vraag of kiezers iets kunnen doen om een kentering teweeg te brengen. De jurist heeft hierbij het meest vertrouwen in Pieter Omtzigts NSC, omdat die zaken fundamenteel wil veranderen.

Schilder ziet het als een moeilijke opgave om een verandering te veroorzaken, maar acht die zeker niet bij voorbaat kansloos. ,,Alles hangt af van de politieke wil en of de partijen nu eens echt gaan menen wat ze zeggen. En zich niet laten leiden door belangenverstrengelingen. Ik ben overigens ook genuanceerd en niet totaal tegen machtsposities. Die hebben zowel voor- als nadelen. Het is alleen aan de politiek wat ze daarmee doet. Ik zeg alleen maar wat de gevolgen zijn.”

Schilder heeft zijn eigen pagina op ResearchGate en plaatst daar sommige van zijn onderzoeken zie: https://tinyurl.com/martinschilder  

Fotogalerij

Tip de redactie!

Gemakkelijk via mail!

Deel dit artikel